Deze website is gewijd aan boeken, in de breedste zin van het woord. Bibliofilie zijn voor mij twee kanten van dezelfde medaille: lezen én verzamelen. Via het menu en de zoekbalk bovenaan kun je gericht bladeren op specifieke categorieën en zoeken naar onderwerpen.
Een korte leeswijzer vind je hier.
Ik ken de (korte) gedichten van P.C. Hooft vrij goed, meen ik. Met name een aantal van zijn sonnetten zijn me erg dierbaar. Onlangs kocht ik een oude druk, uit 1671, van Hoofts Werken. Terwijl ik bladerde naar een van zijn bekendste sonnetten, Wanneer de vorst des lichts, op deze site eerder hier en hier besproken, stokte even mijn adem: dit gedicht ging toch anders?
Verschillende woorden zijn anders, moderner gespeld: uit der zee (i.p.v. wter zee), aanzienlijk (i.p.v. “aensienlijck”), etc. Maar ik werd vooral getroffen door breedtgespraaide pruik, dat ik me herinnerde als uytgespreide pruick (of iets in die trant), én de twee eerste regels van het sextet die drastisch anders zijn en een ander eindrijm hebben (praal-maal). Hoe zit dat?
Lees verder“Ga je mee, een dagje naar Zwolle?” Mijn vrouw was natuurlijk al lang op de hoogte van wat ik daar ging doen, u zult het ook wel raden. Iets met een boek, of boeken. Ja, ze wilde wel mee, al was het maar om te zien waarvoor ik nu zo dringend 3 uur heen en 3 uur terug wilde gaan reizen. Het was inderdaad voor een boek, een boek van respectabele leeftijd, van een door mij geliefd Nederlands dichter: P.C. Hooft.
Wat was het geval? Ruim anderhalve week geleden bezocht ik, samen met boekenvrienden Robert Kemper Alferink en Paul Abels de boekenbeurs in de Bergkerk te Deventer. Daar stond ook Rob de Bree, van antiquariaat De Zilveren Eeuw, met mooie boeken, waaronder enkele 17e-eeuwse uitgaven van P.C. Hooft. Speciaal de editie (verzamelde) Werken uit 1671, met de 30 emblemata, sprak mij direct aan.
Lees verderBoeken als de Bijbel of de Tao-Teh-Tjing moet je eerst honderd keer lezen, en dan snap je er iets van, aldus Prof. H. van Praag in Acht wegen der mystiek. Op niets lijkt dit zo van toepassing als op de gedichten van Gerrit Kouwenaar.
Honderd keer lezen lijkt wat veel, maar voor sommige teksten is het niet genoeg. Zeker een geconcentreerde en tekstvorm als poëzie vraagt om gerichte aandacht, en herhaald herlezen. Bij poëzie die zich niet meteen blootgeeft, zoals bijvoorbeeld de gedichten van symbolisten als Rimbaud en bij ons Leopold, maar ook de Vijftigers, Lucebert en Kouwenaar, loont het om er tijd en moeite in te stoppen. Door het herhaald lezen en (her)interpreteren doorloop je als lezer de hermeneutische cirkel: via de delen begrijpen we het geheel beter en vanuit het geheel de delen.
Lees verderRhijnvis Feith is bij velen vooral bekend als de schrijver van het tranentrekkende Julia en van het Oudejaarslied dat nog wel wordt gezongen in protestantse kerken (“Uren, dagen, maanden, jaren vliegen als een schaduw heen”). Maar Feith was een veelzijdig man, eigenzinnig patriot, en een voorvechter van het sentimentalisme aan het einde van de 18e eeuw. In de Brieven over verscheiden onderwerpen behandelt Feith diverse literaire en literair-theoretische onderwerpen en verdedigt hij het sentimentalisme.
In een prachtig gedicht laat de Italiaanse Renaissance-dichter Matteo Maria Boiardo het waarnemen van een indrukwekkende zonsopgang overgaan in een loflied op een mooie vrouw, die al dat schoons doet verbleken. Het is een perfect sonnet, met een opbouw en thematiek typerend voor de Renaissance. Verder deed dit gedicht denken aan een bekend sonnet uit onze eigen literatuur, van P.C. Hooft.
Matteo Maria Boiardo (1441-1494)
Voor mij ligt, in een prachtige linnen band met een sober maar mooi stofomslag, de bundel Poesie der Welt: Renaissance Sonette, een Duitstalige bloemlezing uit de Europese Renaissance-dichtkunst. Het kan haast niet anders of de bundel begint met een afdeling Italiaanse dichters. Minstens zo vanzelfsprekend is Petrarca de eerste dichter die aan bod komt, aangezien het om sonnetten gaat.
Lees verderEen van de beroemdste sonnetten van P.C. Hooft is Geswinde grijsaert, over het bizarre verstrijken van de tijd: alles gaat zo snel, behalve het wachten op de geliefde die ver verwijderd is. Een ander prachtig sonnet, ook vrij bekend, is dat over de zonsopgang, Wanneer de vorst des lichts:
Persoonlijk vind ik dit een van de mooiste 17de-eeuwse gedichten, misschien wel een van de allermooiste uit de gehele Nederlandse poëzie, maar dat geldt voor nog enkele van Hoofts gedichten.
Lees verderIk krijg wel eens de vraag welke boeken van Couperus nu werkelijk de moeite waard zijn en waarmee je het beste kunt beginnen. Onderstaande lijst is een lijst gebaseerd op persoonlijke voorkeur. Natuurlijk staat het eenieder vrij zijn of haar eigen leespad te bewandelen.
Post uit Frankrijk! De afzender lijkt zijn postzegelverzameling geplunderd te hebben en heeft daarmee de gehele envelop volgeplakt om het door mij bestelde boek te brengen. Een bijzonder boek, dat een van de inspiratiebronnen zou zijn geweest voor Rond de wereld in 80 dagen van Jules Verne.
Ongetwijfeld behoort de Russische Bibliotheek van uitgeverij Van Oorschot tot de meest markante en mooist uitgegeven literaire reeksen, en dat al decennialang. Omdat vernieuwing en veranderende (vertaal)inzichten onvermijdelijk zijn, is er ook veel interessants te vermelden vanuit bibliografisch opzicht.
Onderstaande lijst is tot stand gekomen op basis van de exemplaren in de Bibliotheca Habetsiana en enig zoekwerk op internet. De titels die worden voorafgegaan door een asterisk ontbreken nog in genoemde collectie; daar ben ik dus afgegaan op wat ik op internet heb kunnen vinden. Verbeteringen en aanvullingen zijn van harte welkom, graag via het adres dat u onder het menu-item Over deze site –> Reageren kunt vinden.
Lees verderBeter zou het om te schrijven: Roomsche, aangezien het gaat om de periode tussen globaal 1860 en 1960. De periode van kinderrijke gezinnen, regelmatig kerkbezoek, uitbundige vieringen op feestdagen, een eigen Katholieke Radio Omroep (KRO) en een eigen Katholieke Universiteit in Nijmegen.
We hebben het vooral over de periode tussen de twee wereldoorlogen, het interbellum, waarin de verzuiling een belangrijke rol speelde. Nederland bestond uit de katholieke, de protestantse, de socialistische en de “algemene” zuil. Men onderhield binnen elke zuil eigen rituelen, ging naar de eigen kerk of gemeenschapsviering, voetbalde bij een katholieke of protestantse club en stemde meestal trouw op dezelfde partij. Voor de katholieken was dat toen nog de Roomsch-Katholieke Staatspartij (RKSP, later KVP).
Lees verderEind november liep ik nog tegen deze mooie vondsten aan.
Weer een bijzondere combinatie van boeken. Van linksboven naar rechtsonder:
Diepenbrock, A. et al. (red.), Zonnewijzer 1940. Het Spectrum, Utrecht, 1940. 1e druk - gebonden, 413p. Brontë, Emily, De woeste hoogte. Vertaald uit het Engels door Elisabeth de Roos (Du Perron), Contact, Amsterdam, 1941. 1e druk - gebonden, 363p. - [De Onsterfelijken]. - Verlucht met houtgravures van Nico Bulder - Een van de zeldzame exemplaren met stofomslag Flaubert, Gustave, Salammbô. Vertaald uit het Frans door Andries de Rosa, Wereldbibliotheek, Amsterdam, z.j. (ca. 1930). 3e druk - gebonden, 397p. Warren, Hans & Molegraaf, Mario (vert.), Het Evangelie volgens Markus, Mattheus, Lukas en Johannes. Vertaald uit het Grieks door Hans Warren, Mario Molegraaf, Prometheus, Amsterdam, 1996. 1e druk - gebonden, 255p. Salinger, J.D., De vanger in het graan. Vertaald uit het Engels door Johan Hos, De Bezige Bij, Amsterdam, 2010. 8e druk - gebonden, 288p. Gard, Roger Martin du, De verdrinking. Novelle. Vertaald uit het Frans door Anneke Alderlieste, J.M. Meulenhoff, Amsterdam, 2008. 1e druk - gebonden, 125p. Wiesel, Elie, Nacht. Vertaald uit het Frans door Kiki Coumans, J.M. Meulenhoff, Amsterdam, 2008. 4e druk - gebonden, 143p.Lees verder
Het grote voordeel van een internationaal vermaarde dichter, zeker van enkele eeuwen geleden, is dat er zoveel edities van bestaan: handschriften en oorspronkelijke drukken, maar ook tekstedities (paleografisch, diplomatisch, kritisch, etc.) en vertalingen! Dat laatste is fijn voor de lezer die graag vertalingen vergelijkt (zoals ik) én voor de verzamelaar (zoals ik), want er is altijd iets te vinden wat je nog niet hebt.
Hoe kun je met 25 boeken in één keer thuiskomen en ze naar binnen smokkelen zodat je huisgenoten het niet zien? Antwoord: zorg dat het heel kleine boekjes zijn, zo klein dat ze gezamenlijk in de binnenzak van je jasje passen.
Het gaat om 25 fragmenten uit meesterwerken, oorspronkelijk Duits of vertaald in het Duits, lieflijk samengevoegd in een cassette. Met de plastic stofkap eromheen lijkt het net een doosje met slechts een afbeelding van boeken, maar als je dit kapje eraf haalt, kun je er wel degelijk 25 leuke boekjes uit te kunnen pakken. Dit setje heeft de tand des tijds goed doorstaan, gezien het kwetsbare karakter ervan.
Lees verder
Ook dit jaar weer een mooie vangst bij de boekenbeurs van Stichting Boeken voor Mensen te Maastricht, die jaarlijks (in het eerste weekend van november) wordt gehouden in het gebouw van het Vista College, Maastricht-Oost.
Lees verder
Een minder prestigieuze, maar desondanks toch wel fraaie, literaire reeks is Amstel Klassiek van uitgeverij L.J. Veen. De delen, veelal heruitgaven van oudere – soms niet meer heel bekende – Nederlandse werken en van bestaande vertalingen uit het fonds van Veen, verschenen in de jaren ’80 en ’90 van de vorige eeuw.
Lees verderNa lange tijd was ik weer eens in een van mijn favoriete antiquariaten, het sfeervolle boekenparadijs Coriovallum, in de Romeinse nederzetting Coriovallum (Heerlen). Hoewel de winkel op loopafstand van mijn werk is, kom ik er te weinig, waarschijnlijk doordat de winkel open is op de twee dagen dat ik normaliter niet in Heerlen ben: vrijdag en zaterdag. Die vrije vrijdag was een cadeautje aan mijzelf toen ik van werkgever veranderde. Misschien moet ik mijn schema toch maar eens aanpassen…
Behalve een los deel uit de Russische Bibliotheek dat ik nog niet had, liep ik ook tegen de 12-delige Poëtische Werken van Jacob van Lennep aan, de uitgave uit 1859-1867, tegen een zeer vriendelijke prijs.
Lees verder
Misschien een maandje te vroeg om de dichter J.C. Bloem al te gaan citeren, maar het regende buiten pijpenstelen. Binnen regende het boeken. Het aanbod was weer divers en van verschillende kwaliteit, maar dit stapeltje ging mee naar huis.
Lees verderOmdat ik meestal vooral op Twitter met anderen over boeken praat en reclame maak voor deze site, realiseer ik me te weinig dat er nog andere lezers van deze blog bestaan. Welkom natuurlijk!
Eén van deze lezers, mogelijk geïnspireerd door mijn wederwaardigheden in het Amsterdamse onlangs, stuurde mij enkele weken geleden per e-mail een bericht met de titel “Bücher zu verschenken”. De afzender maakte duidelijk dat hij graag twee van zijn plankenvullende reeksen naslagwerken cadeau wilde geven. Natuurlijk was mijn nieuwsgierigheid gewekt, nog meer door de foto’s die hij meestuurde.
Lees verderOnbekend maakt onbemind. Dat geldt in het bijzonder voor een groot deel van de Nederlandse literatuur uit de 19e eeuw, die eeuw van ‘braafheid’ en ‘domineespoëzie’. Op dat misverstand is door verschillende kenners is al vaker gewezen. Dat betekent echter niet dat de ‘schade’, door de Tachtigers aangebracht, meteen ongedaan is gemaakt. Ook voor een doorsnee neerlandicus is de literatuur van de 19e eeuw grotendeels onbekend.
Niet alleen maar domineesdichters
Verrassingen komen niet alleen. Enkele weken geleden verwierf ik, naast een aantal klassiek geworden handboeken literatuurgeschiedenis, ook een groot aantal eigentijdse uitgaves van 19e-eeuwse dichters en schrijvers, waaronder Willem Bilderdijk (zie ook deze aflevering), Nicolaas Beets, J.J.L. ten Kate, H. Tollens, P.A. de Génestet, Jacob van Lennep en Carel van Nievelt. Niet allemaal auteurs waarvoor nu nog warme belangstelling bestaat. Maar binnen die vaak fraai versierde boekbanden blijken soms wel degelijk juweeltjes verborgen. Zo blijkt de veelgesmade Ten Kate nogal wat buitenlandse literatuur vertaald te hebben, waaronder Gerusalemme liberata van Torquato Tasso.